Pierwsze lata życia związane są z dynamicznym rozwojem malucha, który poznaje świat oraz uczy się w nim funkcjonować. Nabywa wiele umiejętności i wykorzystuje je na co dzień. Zachodzące zmiany obejmują nie tylko pewne zdolności, ale także przekształcenia związane z anatomią lub fizjologią. Bez wątpienia można zaliczyć do nich obecność ciemiączek, które są pomocne w ocenie rozwoju dziecka.

Czym są ciemiączka i jaka jest ich rola?

Ciemiączka to błoniaste struktury zlokalizowane pomiędzy kośćmi czaszki. Występują one tylko u noworodków i niemowlaków, co wynika z ze stopniowego zaniku. Ich zadanie związane jest z ułatwieniem wyjścia główki z kanału rodnego matki podczas porodu. Ciemiączka są wyczuwalne przy dotyku jako obszary o większej miękkości i delikatności w porównaniu do twardych kości.

Wśród ciemiączek wyróżnia się ciemiączko przednie, tylne oraz ciemiączka boczne. Największe z nich zlokalizowane jest w przedniej części czaszki i przyjmuje kształt zbliżony do rombu. W tylnej okolicy główki dziecka znajduje się znacznie mniejsze ciemiączko trójkątne. Część wcześniaków wykazuje również obecność struktur bocznych, jednak zazwyczaj bardzo szybko zarastają.

Ciemiączka mogą być bardzo przydatne w ocenie stanu zdrowia dziecka. Nadmiernie napięte, wznoszące się ponad poziom czaszki świadczą o zwiększonym ciśnieniu śródczaszkowym. Z kolei zapadnięcie tej struktury wynika z odwodnienia malucha. Wszelkie niepokojące zmiany wraz z towarzyszącymi objawami powinny być skonsultowane z lekarzem, który oceni możliwe zaburzenia.

Zanikanie ciemiączek

Kiedy zrasta się ciemiączko przednie, a kiedy tylne? Warto pamiętać o tym, że struktury te zanikają w określonej kolejności. Na początku dochodzi do zarastania trójkątnego ciemiączka w tylnej części czaszki. Proces ten zachodzi między 6 tygodniem a 4 miesiącem życia. Natomiast ciemiączko przednie utrzymuje się do około 18 miesiąca.

W niektórych jednostkach chorobowych obserwuje się zaburzony proces zarastania ciemiączek. Nieprawidłowy jest zarówno przedwczesny, jak i opóźniony zanik tych połączeń. W przypadku ich szybkiego zanikania istnieje ryzyko wystąpienia podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego, zaburzeń neurologicznych lub deformacji. Dlatego też taki maluch powinien być pod opieką pediatry, który będzie mógł wprowadzić odpowiednie kroki w razie nieprawidłowości.

Opóźnione zarastanie ciemiączek może wynikać z niedoboru witaminy D3 i być jednym z objawów krzywicy. Niektóre przypadki wynikają z wrodzonych zaburzeń kostnienia lub nieprawidłowej gospodarki hormonalnej, np. tarczycy.